Spadek i darowizny to powód do uciechy dla każdego obdarowanego. Dawniej nie wymagało to szczególnych działań, lecz obecnie zobowiązani jesteśmy do uiszczenia kwoty podatku w ramach spadku lub darowizny, którą otrzymujemy. Podatek od spadku i darowizny uwzględnia kilka ciekawych zagadnień, mianowicie podziału na grupy, które należy przeanalizować. Dowiedzmy się wobec tego, jaki jest podatek od spadku i darowizny w określonej kwocie i jakie kwoty są wolne od podatku dla poszczególnych grup.
Trzy grupy podatkowe
Jeśli otrzymujemy spadek, wówczas musimy być świadomi tego, że nałożony zostanie podatek, który należy odprowadzić z tego tytułu. Prawo ciągle jest aktualizowane, a więc kwoty, które ustanowione są, jako te wolne od podatku, są także regularnie aktualizowane.
Podatnikami w związku ze spadkiem lub darowizną są spadkobiercy i osoby uzyskujące darowiznę. Wysokość spadku lub darowizny klasyfikuje, czy konieczne będzie uiszczenie kwoty podatkowej, czy też nie. Pewnie zastanawiamy się, ile wynosi podatek od spadku mieszkania? Bo najczęściej o takich spadkach mowa. Otóż wszystko zależy od wartości nieruchomości. Jest w zasadzie pewne, że wartość mieszkania przekroczy sumę wolną od podatku, a więc nastawmy się, że trzeba będzie zapłacić podatek.
- Pierwsza grupa
Osoby będące w pierwszej grupie podatkowej to przede wszystkim bliska rodzina. Podatek od spadków i darowizn dotyczy przede wszystkim obecnego małżonka, małżonka, z którym jesteśmy w separacji, tzw. zstępni, czyli dzieci, wnuki i prawnuki, a także wstępni, czyli rodzice, dziadkowie, ale także rodzeństwo, teściowie, jak i zięć i synowa. Z kwoty zwolnionej od spadku mogą skorzystać także w tej grupie pasierb, ojczym i macocha. Tak wygląda pierwsza grupa osób, które mogą skorzystać z kwoty wolnej od podatku w określonej kwocie. Na ten temat wypowiemy się w dalszej części, aby przejść już do kolejnej grupy osób.
- Druga grupa
Do drugiej grupy osób uwzględnionych w spadku i darowiźnie, gdzie dokładnie nakreślono kwoty wolne od podatku, są zstępni rodzeństwa, a więc dzieci naszego rodzeństwa, czyli siostrzeńcy i bratanki. Także rodzeństwo naszych rodziców uwzględnionych jest w tej grupie. Może to dotyczyć naszych ciotek i wujów. Również zstępni i małżonkowie pasierbów czy małżonkowie rodzeństwa też są upoważnieni do skorzystania z tej kwoty wolnej od podatku w przypadku darowizny. Ustawa o podatku od spadków i darowizn uwzględnia również rodzeństwo małżonków, a więc na przykład brata żony, czy brata męża (szwagier), ale także małżonków rodzeństwa małżonków. Czyli, żeby się nie pogubić, chodzi o żonę lub męża brata, lub siostry swojego męża czy swojej żony. Oni także uwzględnieni mogą być w spadku czy darowiźnie i mogą skorzystać z ulgi podatkowej. W tej kategorii uwzględnia się również małżonków innych zstępnych. Zstępnymi są, jak już wiemy dzieci, wnuki i prawnuki, więc w tym przypadku mowa o ich małżonkach.
- Trzecia grupa
W trzeciej grupie mowa jest o osobach, których nie można zaliczyć do pierwszych dwóch grup, a najczęściej mowa jest o osobach niespokrewnionych. W końcu różne sytuacje zdarzają się w życiu, a możliwość uwzględnienia w spadku czy darowiźnie nie narzuca konieczności wyboru tylko spokrewnionych osób. Czasami osoba, która pozostawia po sobie spadek lub przekazuje określone dobra czy kwotę w darowiźnie nie ma rodziny, a chce obdarować tym osobę zaprzyjaźnioną, czy cenioną. Nawet jeśli taka osoba ma rodzinę, a z różnych przyczyn chce wyłącznie pozostawić spadek osobie spoza kręgu rodzinnego, na drodze testamentu, może to uczynić. Często przecież czytamy o tym, że spadek po dziadku został w rękach zaprzyjaźnionej opiekunki, która w ostatnich dniach życia starca sprawowała troskliwą opiekę nad chorym, w przeciwieństwie do jego rodziny. Często ze względu na swoje zaangażowanie, troskę, opiekę, ale przede wszystkim ze względu na empatię człowiek dokonujący żywota pragnie podziękować za jej trud, uwzględniając ją na przykład w spadku.
Chcesz sprzedać mieszkanie lub dom? Sprawdź nasz skup nieruchomości a także wycenę online
Kwoty wolne od podatku
Samo określenie grupy, do której można przynależeć, jest tylko początkiem, aby określić jakiej wysokości spadek lub darowiznę w rzeczywistości otrzymamy. Podatek od spadku i darowizn dzieli się także na kwoty wolne od podatku. W ten sposób można ustalić, czy należy odprowadzić podatek od spadku, czy darowizny i w jakiej kwocie. Ważne w tym aspekcie jest to, aby zaznaczyć terminy. Otóż obowiązuje nas termin obowiązujący do 1 lipca 2023 r., natomiast następne korekty w wysokości kwot wolnych od podatków i darowizn będą obowiązywać po 1 lipca 2023 r. Na ten moment obowiązuje nas schemat kwot wolnych od podatku do 1 lipca 2023 r., a występują one w określonej wysokości:
- do 10 434 zł dla osób klasyfikowanych do grupy I – więc dla małżonków, dzieci, wnuków, rodziców itp.
- do 7 878 zł dla osób klasyfikowanych do grupy II – tutaj mowa o siostrzeńcach, bratankach, wujkach ciotkach i nie tylko.
- do 5 308 zł dla osób znajdujących się w III grupie, a więc najczęściej tych niespokrewnionych.
Do lipca 2023 roku są to kwoty obowiązujące, które są zwolnione z konieczności opłacenia podatku. Podatek od spadku po rodzicach jest rozpatrywany właśnie pod kątem przynależenia do grupy i wysokości takiego spadku. Jak to się rozkłada dla poszczególnych grup? Obecnie wygląda to w następujący sposób:
- Pierwsza grupa:
- do kwoty 11 128 zł opłaca podatek w wysokości 3%,
- od kwoty 11 128 zł do 22 256 zł opłaca podatek w wysokości 333,90 zł + 5% nadwyżki ponad 11 128 zł,
- powyżej kwoty 22 256 zł podatek w wysokości 890,30 zł + 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł.
- Druga grupa:
- od kwoty 11 128 zł opłaca podatek w wysokości 7%,
- od kwoty 11 128 do 22 256 zł opłaca podatek w wysokości 779 zł + 9% nadwyżki ponad 11 128 zł,
- powyżej kwoty 22 256 zł opłaca podatek w wysokości 1780,6 zł + 12% od nadwyżki powyżej 22 256 zł.
- Trzecia grupa:
- do kwoty 11 128 zł jest to 12%,
- od 11 128 do 22 256 zł jest to kwota 1335,4 zł + 16% od nadwyżki ponad 11 128 zł,
- powyżej kwoty 22 256 zł wysokość podatku to 3115,9 zł oraz 20% od nadwyżki ponad 22 256 zł.
W ten właśnie sposób prezentuje się schemat obliczania podatków od darowizn i spadków. Podatek od spadku mieszkania zależny jest od wartości tej nieruchomości. Jeśli dziedziczymy część mieszkania, a nie całą nieruchomość trzeba przeprowadzić dokładną analizę wartości nieruchomości, co powinien wykonać rzeczoznawca.
Chcesz sprzedać dom? Sprawdź skup domów
Kwoty wolne od podatku po 1 lipca 2023 roku
W połowie roku 2023 nastąpią zmiany w wysokości kwot wolnych od podatku w przypadku spadków i darowizn. Oznacza to, że zostanie wprowadzony wyższy próg kwoty wolnej od podatku. Podatek od spadków i darowizn będzie uwzględniał wyższy próg wolnej kwoty. Schemat kwoty bez podatku obowiązujący od lipca 2023 roku:
- dla pierwszej grupy, kwota wolna od podatku to 36 120 zł,
- dla drugiej grupy, kwota wolna od podatku to 27 090 zł,
- dla trzeciej grupy, kwota wolna od podatku to 18 060 zł.
Chcesz sprzedać działkę? Sprawdź skup działek
Co zrobić po otrzymaniu spadku lub darowizny?
Jeśli otrzymujemy spadek lub darowiznę, wówczas zobowiązani jesteśmy do zgłoszenia tego faktu w urzędzie skarbowym poprzez wypełnienie druku SD Z2 (darowizna) lub SD 3 (spadek). Oczywiście nie ogranicza się to tylko do wypełnienia dokumentu deklaracji podatkowej, ale jeśli zachodzi taka potrzeba (kwota spadku czy darowizny jest wyższa niż kwota wolna od podatku) opłaceniu podatku w określonej wysokości.
Jeśli spadkobierca lub osoba obdarowywana nie zgłosi tego urzędowi, wówczas fiskus ma obowiązek wymierzyć podatek i robi to w ciągu 3 lat, a nie 5, jak obowiązywało to wcześniej.
W przypadku darowizny obowiązek zgłoszenia tego faktu Urzędowi Skarbowemu mamy czas do 6 miesięcy od daty nabycia własności rzeczy. W przypadku kwestii spadkowych mamy jedynie miesiąc na zgłoszenie deklaracji od daty powstania obowiązku podatkowego. Nieopłacenie składki na rzecz podatku od spadku i darowizny skutkuje karą grzywny do 720 stawek dziennych lub karze pozbawienia wolności. Możliwe jest łączenie tych kar. Wszystkie obowiązki względem urzędu skarbowego najlepiej płacić w terminie, by uniknąć nieprzyjemności.